دوور تو لـُو - دیر تون از لی بیت -بلا به دور

در سالهایی نه چندان دور مرگ بر اثر اپیدمی یک بیماری در اچمستان سالی را به نام سال دردی بر جای می گذاشت اگر چه پیشرفت علم پزشکی و رو به سامان رفتن زندگی و بهداشت چهره ای دیگر به تندرستی بشر بخشیده است اما واژه های به جا مانده از آن دوران در فرهنگ لغت اچمی جای خویش را همچنان حفظ نموده است.بد نیست با یاد آوری آنها هم تلاش بیشتری در حفظ سلامت به کار گیریم هم در حفظ واژه.

آنچه ما در چنته داشتیم...دوور تو لـُو - دیر تون از لی بیت -بلا به دور...
زکام : چادمون

سِل : دَردِه بَدِه - درد سیَه
استفراغ : کِسّیون- ایک
گواتر : غمباد
وبا : بد رُوِش
یرقان : زردکی - زردی
دوا : دوا
عفونت : چـِرک
فلج : شـُلـَه- شـَل
معالجه : دَرمون
معاینه : وارَسی
تلقیح مصنوعی : بَچ ندو
طبیب : دُگدُر
جمجمه : جُودُنـَه
مغز : مَشـَه -مِش
کیله : گـُردَک - گـُردکی
کبد : جگر
طحال : هُوکـَپ
کیسه صفرا : زارگ
قلب : دِل
بطن (شکم) : اَشکـُم - تیپـَل
سرخک : سُرخی
آبله : گــَل - گــَلِه
روده پیچ : ریده پیچ
مریض : ناسای

سیاه سرفه : سَ کـُک
ویار : آرمَه - انگونی
کـَهیر : لـَکـو پیس
اسهال : اشکـُم رُوِشت
مخملک : مخملی
آبله مرغان : پیکِه - تـُسی بـُکی
جذام : کوفت
نفخ : باد
سرطان : درد بی درمون - درد بریکِه
متورم شدن سر و صورت : لی پَ دُتــُو
روماتسیم : روماتیز - وَه ورم

امراض پوستی : گــَری
زگیل : گِک -لـُسـُو
زائو : زن چله ای
تب خال : تـُولونـَک - تُو دُنـَک
رفلاکس نوزاد : کـَشکِه - ماست اوشکردو
تب : تـُو
غده : مُرُک
کبود شدن استخوان : سیه چَکی- خون مرده ای
سرفه : کـُک
گیج : تپه تاس - گیچ
قش کردن : جوشه دُر چده
سوزش معده : بَرسِز
صرع : خِه
تاول : هـَوگ - تاول
خشک شده خون روی زخم : کـُرُفــَه - کـُرُشک
خال : نشونـَه
آسم : تنگی نفس
شُش : پُپ
نای : بُلیری
صقل معده : لِی دِل
فتق : پرده ای
آسیب دیده : دو خسسی - دَخـَس
مرض قند(دیابت) : شکری - کـَند
سینه پهلو : لاتـَه
شاشبند : مِستـَه فِشار
ناخنک : تراخم 
لب شکری : بُچ نمزی
تب و لرز : تـُو سرمایی
پیسی یا برص : پیسَه - پیسی
پیچ خوردگی : واچپدو
فیستول : ناسور
بواسیر : باسیر

لطفا در صورت امکان در جمع آوری این نامها ما را یاری کنید... 

حضور سبز

انسانهای نیکی که مردمان را به راستی و درستی رهنمون می شده اند و در سختی ها یار و یاور بوده اند همواره مورد ستایش قرار گرفته اند..گاه نیک نهادی و نیکو کاری آنان که از اوتاد جهان بوده اند چنان در دل مردم روزگارشان رخنه می کرده که پس از کوچیدنشان از این دیار خاکی نیز به یادمان آن همه نیکی برای احساس آرامش و پناهی بر آنان مقبره می ساختند و سپاسشان را پاس می داشته ا ند..اچمستان بزرگ از این نفس گرم این عزیزان هرگز خالی نمانده و جای جای بقعه ها و زیارتگاههایی دل در طلب مشتاقان را آرامش داده است ... خوب یا بد پناه بردن و مباحث دینی و ...بماند که آن چه در طریقت معرفت و شناخت خداوندی آدمی را آرامش می دهد همان نکوست...

با هم سری می زنیم به زیارتگاههایی در اچمستان که دل رمیده های بسیاری دارند...

    کوخرد -عکس از محمد بارکار

 بریز-عکس از سهراب طاهری

  بریز-عکس از سهراب طاهری

 آرامگاه سید یوسف-کنچی -عکس از منصور خ

مقبره سید محمد سید منصور- چاه بنار- عکس از منصور خ

مسیر داغ

در پیچ و خم تمام این جاده ها دل را پیش رانده ای تا به برزنی برای بودن برسد..برزنی که بوی خوب خاک کلافه اش می کند و بوی باران زندگیش می بخشد..

مسیری که بوی دستان آفتاب سوخته ی پدر می دهد و چشمان بی تاب مادر در بی قراری یک روز داغ تابستان ..

مسیر داغ اچمستان...

ضرب المثلهای اچمی

وقتی وارد زبان اچمی میشوی آنقدر در آن غرق میشوی که شاید هیچ زبانی را نتوانی جایگزین آن کنی هم از نظر واژه ای و هم از نظری غنا و خلوص زبان آن، در زبان اچمی ضرب المثلهای شیرینی داریم که شاید یافتن همانند و ترجمه اش در زبان فارسی کمی مشکل باشد، گذری داشته باشیم بر ضرب المثلهایی به لهجه سدهی در گویش خنجی...

• خَرُت دراز شامبُن!  !kharo deraz shamabon

پایت را از گلیمت درازتر نکن یا پررو نشو

• اَما تِه پَی لـَک شوده؟  ?ama tepae lak shoode

معمولا موقعی که کسی سرکار گذاشته میشود این ضرب المثل را بکار میبرد

• دَل پَل نِزَتِی  dal pal nezatei

 برای جایی که خلوت باشد بکار میرود- برهوت

• کلـَّـت تـَل بِکو که سِر هُمساده تراشده اِت kallat tal beko ke ser homsada terashedehet 

معمولا در زمان گذشته دلاک یا سلمونی دوره گرد بوده و به روستاها سر میزدند و به همسایه که میرسید میگفتند سرت را خیس کن که سلمونی خانه همسایه است و کاربردش زمانیست که به کسی میگویند تو هم آماده با که به تو هم میرسد.

• چُن خَر اِه گالـَه اِم chom khar e gaalaa em

همانند الاغی که به سنگ آسیاب بسته اند دور سرمان میچرخیم معمولا موقعی در حالت سرگردانی این ضرب المثل بکار میرود.

• شتر سواری اِه دوکـُو دوکـُو یبه  shotor savavi e dokou dokou yabe

شتر سواری دولا دولا نمیشود.

• اندو خری دگـَه سَکـَت یبه endo khari dega sakat yabe 

معمولا موقع خوش شانسی بکار میبرند –شانس طلایی

• هُو آلـِی فِ پُر اچِه  hou aa lei fe por ache

معمولا وقتی شانس شخصی دارا داراتر میشود این اصطلاح را بکار میبرند (فِ :نوعی کوزه)

• یَک دست صدا اوشنی  yak dast soda oshni 

یک دست صدا ندارد

• خُد ساه او دِل تو یَبه اچه چا   khod saah o dele to yabe eche cha 

معمولا برای کسی که نمیشود به وعده هایش اطمینان کرد بکار میبرند

• خَرُت اَچـِه؟ ?kharot ache

صحبتت میچربد؟ یا فلانجا پارتی داری؟

• خَر ِ نِخِلِـدَه، آخـُل آبَستـَه  khare nekheleda ,akhole abasta

خر نخریده و آغل آماده