چهارشنبه، آذر ۰۹، ۱۳۹۰

زِن حالُه در گویش سده خنج

زن حاله چو طوقِ اِخِرِ مَردِ       شُوپَیِ مَرد چُوداری سَخت بَستِه
Zene hala cho touq e kher marde                                               shopaye mard cho dari sakht baste  

شُوهَستِه سیطَرَهِ کامل اِلِی مَرد      اُ زَنجیری شُو دَستِ مَرد بَستِه
shohaste seitarae kamel elei mard                                  o zanjiri shodaste mard baste

اِ سِهِ خرج ومَصاریف باسخاوت    اِسِه کـَرِخُوشو سُستی شُوهَستِه
esehe kharh o masarif ba sakhavat                                     eshe kare khoshoo sosti shohaste

زنیا باهم شُوهَستِه مِهراُ مُحبت     زَبُنِ خَش اُ خوش باهم شُوهَستِه
zeneya shohaste mehro mohabbad                                          zabone khash o khosh ba ham shohaste

جُلُو شُو شو چُنِ شیری اَ اِستت         ودست وپاِ مردیاشو شوبَسته
jolou shoo shu chon shiri aaestet                             dasto pae mardeyashoo shobaste

مرد بی صُدا، مسکین اُ خاموش     زِدَستِ زَن گرفتاری شوهَستِه
mard bisoda, meskin o khamoosh                                               zadaste zan gereftari shohaste

اُ حالـَه زنیا چاقِت چُنِ فیل           اِ کـَرِ خونَهاشو حرف شـُهَستِه
o hala zeneya cheqet chon fiill                                            e kare khoonahashoo harf shohaste

اَگِت که کـَرِخونه مُن مردِ              چرا کِه زِنـِیا هَم بَچ شوهَستِه
aget kare khoona mon marde                                                       chera ke zeneya ham bach shohaste

نِباید مرد دستور اِ زَن هادَه            زنیا اِسِهِ خوشو حَقـّی شـُهَستِه
nebayad mard dastoor e zan hada                                                          zeneya ese khoshoo haqqi shohaste

نباید مردیا آماده بِـِخرِت         چرا تِکِ خونَه، مرد اِن هَمَه پَستِه!       
!nebayad mardeya amada bekhret                                  chera teke khoona, mard en hama paste           

مَ یانِت که تازه تِکِ دنـُیا          بُدِ ثابت، که زَن بَسی حق اُشهَستِه
maa  yanet ke taaza tek donya                                                 bode sabet, ke zan basi haq oshhaste

اُ باید اِختیارتِی دَستِ زَن بِه     اُ زِنِیا هَم عقل اُ هَم قدرت شُوهَستِه
ayad ekhtiar tei daste zan be                                             o zeneya ham aql o ham qodrat shohaste


اُ حاله تِکِ دنیا زَن رییسِه               اُ زن هم قدرتِ دنیا شُودَستِه
o hala tek donya zan reise                                                o zan ham qodrat e donya shodaste
 
گـُذشتـَه حَقِِّ زَن پامال شُوکِردِ     حالـَه هر مرد اَدو شَرمنده هَستِه
gozashta haqqe zan pamal shokerde                                                      hala har mard adoo sharmanda haste

زِنـِیا تازَه گُذشتِ حقّ شُوکِردِه             وَگَرنه حقِِّ اِنتِقام شوهَستِه
zeneya taza gozashte haqq shokerde                                           vagarna haqqe entegham shohaste


شعراز محمد بیاد به کوشش عبدالله حسین.
تدوین اچمستان

شنبه، آذر ۰۵، ۱۳۹۰

اشکفت آهوی بستک(اشکت آی)


اشکفت آهو قدمت: نوسنگی.׀׀ شمارهٔ ثبت:۱۵۳۵۹.׀׀ تاریخ ثبت: ۱۳۸۴/۱۲/۲۴.׀׀ شهرستان بستک - کوه گاوبست - ۴/۵ ک م شمال شهر بستک. 




به لحاظ جغرافیایی اشكفت آهو جان پناهی است به طول ۹۱۰ سانتی متر، با حداكثر ارتفاع ۲۵۰ سانتی متر و حداكثر عمق ۲۷۵ سانتی متر در رشته كوه هایی از امتداد زاگرس بنام كوه گاوبست در ۴/۵ كیلومتری شمال شهرستان بستك در استان هرمزگان .
بهروز وحدت، كارشناس میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان هرمزگان میگوید:  قدمت نقوشی كه در اشكفت آهو طراحی شده است به دوره نوسنگی می رسد كه یكی از منحصربه فردترین آثار استان هرمزگان و ایران است كه در دهه اخیر كشف و به ثبت ملی رسیده است.
وی خاطرنشان می کند: نقاشی ها در این جان پناه به صورت تك رنگ بوده و جنس رنگ نیز اخرای قرمز مایل به قهوه ای و سنگ بستر، آهكی است و سطحی كه روی آن تصویرسازی شده دارای فرورفتگی های زیاد است كه تصاویر، تنها در سطوح صاف كشیده شده اند و درون فرورفتگی ها نیز طرحی وجود ندارد.
وحدت تصریح می کند: كوچكترین طرح۴ سانتی متر و بزرگترین طرح ۱۸ سانتی متر طول دارد كه این طرح ها شامل ۱۳ شكارچی، ۸ حیوان، ۳ نقش دست كه تماما دست چپ است و یكسری علائم نامفهوم طرح های تشكیل دهنده تابلوی مذكور هستند.
وی افزود: نقاشی بدون پرسپكتیو بوده و هیچ گونه تفاوتی در كیفیت تصویرسازی بین انسان و حیوان وجود ندارد و این قضیه درست برخلاف دوره پارینه سنگی است كه از انسان یا تصویر خبری نیست و یا آنقدر خلاصه و انتزاعی است كه چیزی جز چند خط دیده نمی شود ولی حیوان را با تمام جزییات و حتی در اندازه های طبیعی یا بزرگتر از آن نیز به تصویر می كشد.او ادامه داد که: نقوش طراحی شده در اشكفت آهو را می توان با نقاشی های صخره های زیمبا در زیمباوه كووادل سیویل و كوواستالتا دورا اسپانیا، هجاری های دوره پیش از تاریخ جبل اوونات مصر و دوره انتقالی تانزانیا مشابه دانست.وی اظهار داشت: هنرمندی كه تصاویر اشكفت آهو را نقاشی كرده احتمالاً در دوره انتقالی فراپارینه سنگی به نوسنگی یعنی بین ۸ هزار تا ۶ هزار ق.م به سر برده چرا كه هنوز بصورت كامل جادو را كنار نگذاشته و به آن نیز اعتقاد دارد. اشكفت آهوی بستك در تاریخ ۲۴ اسفندسال ۸۴ به شماره ۱۵۳۵۹ در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده است....



مطمئنا در جای جای اچمستان آثار به جا مانده از گذشتگانمان یافت می شود..بر ماست که در نگهداری و حفط انها چون میراثی گرانقدر بکوشیم و نسبت به شناساندن آنها تلاش نماییم..


توضیح:
اشكفت درزبان اچمی به معنی غار و بریدگی كوه كه قابل سكونت باشد، بوده همچنین به سوراخ و طاقچه كه در بخش بالایی دیوار ایجاد شود نیز گفته می شود.
اما اشكفت آهوی بستك..به دلیل فراوانی این حیوان نجیب در این حوالی بوده که متاسفانه به دلیل بی توجهی،خشکسالی و شکار بی رویه از تعداد انها كاسته شده و حتی بعضی گونه های آن منقرض شده است.


دکتر خنجی


می شناسیمش...آشنای دلهای ماست..با ساز و صدایش ما را بارها به کوچه پس کوچه های مهر و عشق کشانده است و سیری از مهربه دیار را به ما نوشانده است..به  عکس هایش هم که نگاه می کنیم می بینیم چیزی جز این نیست..آشنایی که با عشق غریب نمی افتد.....









پنجشنبه، آذر ۰۳، ۱۳۹۰

آویشن

چشمانت را که می گشایی آن چه کام جانت را نوازش می کند بویی است جادویی که از سبد ِپشی(تواندون) زیر ننویت به مشام می رسد..با این بو قد می کشی و هرگاه باران بر سر زمین دست نوازش میکشد و اچمستان به بهار لبخند می زند بوی سرمست کننده اش  از دامنه های کوه تا حیاط خانه را در می نوردد..آویشن گیاه مقدسی است در آیین باستانی ایران..از این رو خوشدلانه بر سر سفره تندرستی ما می نشیند و گاه برای پیشگیری از بیماری و گاه برای درمان به ما لبخند می زند...
بیایید این داروی مقدس و خواص آن را بیشتر بشناسیم:





خواص آویشن کوهی :
۱- اسانس آویشن کوهی ضد عفونی کننده و خلط آور می باشد.

۲- از آویشن کوهی در درمان کم اشتهائیی، سوء هاضمهاسهال و ناراحتی صفراوی استفاده می کنند.

۳- برای رفع خستگی عصبی ، ضعف عمومی بدن، وبیماریهای جنسی می توان از دمکرده یک قاشق از آویشن در هر فنجان آب مرود استفاده قرارداد.

۴- آویشن کوهی محرک، کمک کننده به هضم غذا، تسکین دهنده رماتیسم ، مدر، تنظیم کننده عادت ماهانه ودافع کرم بوده و از این خوراکی در درمان سرگیجه ، سرفه، گلودرد، آسم،سوءهاضمه، اسهال و اضطراب استفاده می شود .

۵- برای درمان ترشحات سفید رحم، زخم واژن و دهانه رحم ۵۰ گرم از آویشن را درچهار لیوان آب جوشانده و بعد آن را از صافی گذرانده و بوسیله پوار بد رون واژن تزریق نمائید.

۶- به منظور درمان بیماریهای مثانه، تکرار ادرار و همچنین سوزش ادرار می توانید ۲ قاشق مرباخوری از پودر آویشن را در یک استکان آب جوش دم کرده و در صورت عدم مبتلا به دیابت آن را باشکر شیرین نموده و سپس میل نمائید. ( این دستور را هر روز در ۳ نوبت انجام دهید.)

۷- برای التیام زخم ها از کمپرس آویشن جوشیده شده استفاده نمائید.

۸- بر ای رفع آفت دهان بمقدار یک قثاشق غذاخوری از آویشن کوهی را در نیم لیوان آب جوشانده وچند مرتبه در دهان نگه دارید تا اثر آن را مشاهده کنید.

۹- دم کرده تند وخوشبوی آویشن بعلاوه اکلیل کوهی در ۴ لیوان آب برای پوست بسیار مفید و شاداب کننده است، این دمکرده را بلافاصله پس از دم کشیدن باید مصرف نمود.

۱۰- برای جلوگیری از ریزش موها وتقویت آن در حدود ۱۵ الی ۲۵ گرم از آویشن را در یک لیتر آب جوشانده و به صورت یک روز در میان بر روی موها می مالند.

*** توجه:
الف: آویشن کوهی مثل آویشن شیراز ی دارای عطر خوبی و از آن برای معطر کردن گوشت چرخ کرده و گوشت شکار به کار میرود.

ب: این آویشن یک داروی عمومی است وبرای مصرف درمانی سرشاخه های آن را در اوایل گل دهی (تیرومرداد) در وسط روز جمع آوری کرده و در سایه یا بطور دسته ای در محلی که هوا کوران داشته باشد ، آویزان می کنند تا وقتی که گیاه خشک شد و بعد به مصرف می رسانند. ابن گیاه معطر بوده وطعم تلخی دارد، گیاه خشک شده حاوی ۴/. درصد اسانس روغنی و عصاره های تلخ و ۸ درصد تانن می باشند.

مضرات آویشن کوهی:
۱- زنان حامله مجاز به مصرف این خوراکی نمیباشند. زیرا آویشن برای خانم های آبستن زیان آور بوده و موجب خروج جنین می شود، همچنین آویشن شیرازی در برخی افراد موجب کم اشتهائی و ضعف نیروی جنسی شده و برای اشخاص مبتلا به آلبومینوری نیز مضر می باشد.

۲- افر اط در مصرف آویشن موجب بروز آلبومین در ادرار می گردد.




سه‌شنبه، آذر ۰۱، ۱۳۹۰

دکتر احمد اقتداری


احمد اقتدارى در سال۱۳۰۴ هجرى شمسى در لار به دنيا آمد. در پنج شش سالگى به مكتب خانه اى در شهر لار رفت. پس از تاسيس مدرسه دولتى در لار او را از مكتب خانه بازگرفتند و به مدرسه دولتى فرستادند. دروس شش ساله ابتدايى را آنجا خواند. جايزه شاگرد اولى در تمام استان (ايالت آن روز) فارس را در اين شش سال را دريافت كرد. دوران سه ساله دبيرستان را در شهر لار گذراند پدرش پس از ترديد بسيار او را به شيراز فرستاد تا در دانش سراى مقدماتى شيراز كه دارالمعلمين ابتدايى بود نام نويسى كرد. دو سال در آن دانش سرا درس خواند و با شور و شوق بسيار با سمت آموزگارى به شهر لار برگشت و در سال هاى اول تا چهارم ابتدايى به خدمت آموزگارى پرداخت. اوايل سال۱۳۲۵؛ حدود يك سال پس از ازدواج استاد با اين كه مى توانست از معافيت استفاده كند، اما عشق به وطن سبب شد كه براى خدمت وظيفه
عازم تهران شود. خود را به دانشكده افسرى معرفى كرد پس از پايان اين دوره و در سال۱۳۲۸ كه نخستين كنكور دانشكده حقوق و علوم سياسى و اقتصادى تهران برگزار مى شد، در اين دانشگاه پذيرفته شد و با كسب مدرك ليسانس به دبيرى در دبيرستان هاى تهران پرداخت و در دانشسراى مقدماتى پسران به خدمت آموزشى مأمور شد. در سال۱۳۳۲ پروانه كارآموزى وكالت درجه يك بعد از درخواست يكساله، برايش صادر شد. سال۱۳۳۴ سوگند ياد كرد وبه اخذ اجازه وكالت پايه يكم دادگسترى مفتخر شد تا علاوه بر ۳۰ سال معلمى و خدمت به نونهالان اين مرز و بوم چهل سال هم در شغل وكالت دادگسترى به جامعه خود خدمت كند. احمد اقتدارى در طول زندگى سرشار از علم و ادب خود حدود چهل كتاب با ارزش و بيش از صد مقاله علمى به چاپ رسانده است. در ميان آثار او از تصحيح و همت گماردن به انتشار ديوان اشعار شاعران، ترجمه آثار تحقيقى نويسندگان و پژوهشگران غيرايرانى تا چاپ قصه هاى مثنوى، منطق الطير و هزار و يك شب و همچنين تحقيقات علمى در زمينه لهجه شناسى، زبان و فرهنگ مناطق مختلف كشور را مى توان يافت.
گروه : علوم انسانی

رشته : تاريخ
گرايش : تاريخ محلي جنوب ايران
والدين و انساب : پدراحمد اقتدارى مرحوم مرتضى قلى خان اقتدارى و مادرش انيس خانم اقتدارى، هر دو اچمی و از شهر گراش بودند.
اوضاع اجتماعي و شرايط زندگي : احمد اقتداري از خانداني كهنسال از خوانين گراش است. پرورش در آن خاندان منشاء ظهور خلقيات و مرام خاص در او شده است.
تحصيلات رسمي و حرفه اي : - گذراندن دوره ابتدايى و دبيرستان در شهر لار - گذراندن دوره دانشسراى مقدماتى در شيراز - شركت در كنكور دانشكده حقوق سال۱۳۲۸ - اخذ پروانه كارآموزى وكالت درجه يك سال۱۳۳۲ - اخذ مجوز وكالت پايه يكم سال۱۳۳۴ - اخذ دكتراى افتخارى از دانشگاه تهران
همسر و فرزندان : احمد اقتداري در سال 1323 با قمر خانم اقتداري ازدواج كرد. حاصل اين ازدواج سه دختر و یک پسر بود. او و همسرش در تربيت فرزندان خود مجدانه كوشيدند و همه را با فضيلت به بار آورده اند. دختر ايشان با نام آرزو، متخصص زبان ايتاليايي و مدرس دانشگاه در آن رشته است، و تحقيق او درباره غزل هاي حافظ به زبان ايتاليايي به چاپ رسيده است.امید نیز مترجم زبان انگلیسی است.
وقايع ميان سالي : احمد اقتداري در سال۱۳۳۱ تقاضاى اخذ پروانه وكالت درجه يك دادگسترى كرد و در سال۱۳۳۲ پروانه كارآموزى وكالت درجه يك برايش صادر شد. در همين ايام يادداشت هاى كتاب هاى «فرهنگ لارستانى» و «لارستان كهن» را آماده و مرتب مى كرد ضمن اين كه سال۱۳۳۴ سوگند ياد كرد وبه اخذ اجازه وكالت پايه يكم دادگسترى مفتخر شد تا علاوه بر ۳۰ سال معلمى و خدمت به نونهالان اين مرز و بوم چهل سال هم در شغل وكالت دادگسترى به جامعه خود خدمت كند
مشاغل و سمت هاي مورد تصدي : زندگي احمد اقتدارى سرشار از تلاش، كوشش و آفرينش است. خلق 24 كتاب و بيش از 200 مقاله علمي، نشان دهنده توانايي ها و كوشش هاي عاشقانه وي به ايران زمين، و به ويژه سرزمين فارس است. اقتداري مشاغل گوناگوني را پيشه خود ساخته است كه مي توان به معلمي، مديريت هاي فرهنگي، تدريس در دانشگاه تهران، فعاليت هاي اجتماعي و سياسي، وكالت دادگستري،و مقاله نويسي در نشريات متعددي همچون يغما، فرهنگ ايران زمين اشاره نمود. در كنار اين امور در برگزاري گردهمايي هاي علمي نيز مشاركت فعال مي نمود از جمله برگزاري سمينار « خليج فارس در سال 1342»‌و برگزاري نمايشگاه آثار سديد السطنه كبابي بندر عباس در سال 1354 در دانشگاه تهران
فعاليتهاي آموزشي : لارستان در آثار احمد اقتدارى جايگاه ويژه اي دارد، علاوه بر آن استان هاي هرمزگان، خوزستان، بوشهر، كهكيلويه و بوير احمد نيز مورد توجه او بوده اند. يكي ديگر از اساسي ترين دل مشغولي هاي وي در عرصه علمي و فرهنگي، خليج فارس مي باشد. با توجه به حساسيت هاي پنجاه ساله اخير در مور د اين بخش از جغرافياي ايران، اقتداري به طور مستمر در جهت تبيين و تحليل تاريخي آن كوشيده است. تنوع آثار نگارشي استاد در زمينه هاي تاريخ، معماري، ترجمه، تصحيح، تحشيه، ادبيات، مردم شناسي و سياست نشان دهنده توانايي ها و علاقة اقتداري به زواياي نهان و پنهان فرهنگ ايراني است. عرصه هاي پژوهشي اقتداري شامل تحقيقات كتابخانه اي و تحقيقات اصيل مي شود و ميان به فراخور در اين تحقيقات ميداني نيز در تقويت روش علمي خود بكار مي گيرد.آثار اقتداري در واقع حاصل مشاهده، معاينه، مصاحبه و مراجعه به اصل بوده است.شيوه تحقيق و تاريخ نگاري اقتداري، تلاش جهت حداكثر به كار گيري شواهد بيروني جغرافيايي و وجه شيئي فعليت يافته تاريخي است. او تمام خليج فارس و سراسر جنوب را با قدم طي كرده و سپس در آن باره قلم زده است.م روش تاريخ نگاري وي مبتني بر اتكاء به آن بخش از اطلاعات تاريخي است كه متقن و مثبت به شمار مي آيند.
ساير فعاليت ها و برنامه هاي روزمره :
جوائز و نشان ها : بنياد فارس شناسي در نوزدهم آبان ماه 1379 با همراهي استادان برجسته تاريخ و ادب كشور، و انجمن آثار و مفاخر فرهنگي استان فارس به دليل سپاس از زحمات بي دريغ احمد اقتدارى در حيطه علم و فرهنگ،‌از او تجليل به عمل آورد.
چگونگي عرضه آثار : آثار احمد اقتداري را مي توان به تاليفات ، مقالات و سخنراني ها تقسيم كرد ضمن اين كه مجموعه مقاله هاى او در اين زمينه با نام «كشته خويش» به چاپ رسيده است كه مجموعاً پنجاه مقاله را دربرمى گيرد و مجموعه سخنرانى هايش بانام «از درياى پارس تا درياى چين» منتشر شده است.كي از مهمترين جنبه هاى تحقيقات اقتدارى پژوهشى درباره خليج فارس است. اهميت استراتژيك اين منطقه و اين كه خليج فارس به اندازه قدمت و پيشينه اش شناخته شده نيست ضرورت تحقيق درباره شناسايى جنبه هاى مختلف آن را بيش از پيش بر ما مشخص مى كند. آنچه امروز درباره اين منطقه مى دانيم و آنچه در دست داريم برپايه حدس و گمان يا بنابر افسانه هاى قديم و اسناد تاريخى مانند تورات، كتيبه هاى ميخى و آثار برجا مانده از دوران باستان است و در اين ميان اقتدارى با توجه به جنبه هاى مختلف خليج فارس از جمله زبان هاى محلى، آثار باستانى، تاريخ و جغرافياى منطقه، نام خليج فارس و... مقاله هاى متنوع و آموزنده اى در شناسايى آن نوشته كه مى توان به اين موارد اشاره كرد: «زبان هاى محلى و فولكلور خليج فارس»، «اسناد فارسى، عربى و تركى در آرشيو ملى پرتغال درباره هرمز و خليج فارس»، «سرگذشت تاريخى چهار جزيره در خليج فارس»، «تاريخ و جغرافياى خليج فارس»، «خليج فارس و آشنايى با امارات آن»، «محاكمه خليج فارس نويسان»، «خليج فارس و نام آن» و... ضمن اين كه كتابى با عنوان يكصد و پنجاه مقاله در زمينه هاى ايران شناسى و خليج فارس از او به چاپ رسيده است كه مى تواند به عنوان مرجعى در شناخت اين منطقه پراهميت مورد استفاده قرار گيرد. و نيز تلاش هاى اقتدارى در هويت بخشيدن به لارستان و نگرش تازه به تاريخ، فرهنگ و جغرافياى اين ناحيه بسيار مهم و قابل تقدير است احمد اقتدارى، علاوه بر تحقيق و پژوهش، طبعى شاعرانه و روحى لطيف دارد گرچه او خود را شاعر نمى داند اما: او شاعرى است كه تجربيات اجتماعى و زندگى خود را در شعرهايش مى گنجاند. احمد اقتدارى، علاوه بر تحقيق و پژوهش، طبعى شاعرانه و روحى لطيف دارد گرچه او خود را شاعر نمى داند اما: او شاعرى است كه تجربيات اجتماعى و زندگى خود را در شعرهايش مى گنجاند. --------------------------------------------------------------------------------

آثار : 1 آتشكده كاريان و آتشكده هاي فارس- ناتمام
2 آثار شهرهاي باستاني سواحل و جزاير خليج فارس و درياي عمان
3 آيين دريا نوردي كهن در اقيانوس هند و خليج فارس
4 از درياي پارس تا درياي چين
5 بشنو از ني: نداي ني
6 بشنو از ني: نياز ني
7 بشنوي از ني: نواي ني
8 تحشية ارجان و كهكيلويه
9 تحشية‌سرگذشت كشتي راني ايرانيان
10 تحشيه ديوان سديد الدوله- ناتمام
11 تحشيه عهد مسم( سفرنامه خسرو ميرزا)- ناتمام
12 تحشيه مشوش نامه- ناتمام
13 ترجمه لار در قرون وسطي- ناتمام
14 تصحيح باغستان لارستاني
15 تصحيح بندر عباس و خليج فارس
16 تصحيح تاريخ مسقط وعمان و بحرين و قطر و روابط آنها با ايران
17 تصحيح ديوان شيداي گراشي
18 تصحيح سرزمين هاي پيرامون خليج فارس و درياي عمان در صد سال پيش
19 تصحيح سفرنامه سديد السطنه
20 خليج فارس
ويژگي اثر : اين اثر جايزه ويژه يونسكو در ايران را به خود اختصاص داده است.[كمال سروستاني، سخن اول، ص6 ]
21 خوزستان و ممسني و كهكيلويه
ويژگي اثر : در زمينه شناساندن كهگيلويه هم كتاب معروف احمد اقتدارى بانام «خوزستان، كهگيلويه و ممسنى» با استناد به مدارك و منابع معتبر اين ناحيه را به خوانندگان خود معرفى كرده است. براى نمونه در اين كتاب به نقل از مسالك و ممالك اصطخرى مى خوانيم: «يكى از پادشاهان رم كه هميشه از يك تا سه هزار نفر بر در خانه ايشان لشكر حاضر است، مهرگان پسر برزويه پادشاه زميگان است و آن رمى است كه به رم گيلويه مشهور است و مهرگان پيش از گيلويه بوده و شأن و شوكتى از گيلويه بالاتر داشته. پس ازمهرگان پسرش سلمه به جاى او نشست. گيلويه از ولايت اصطخر نزد او آمد و به خدمتگزارى پرداخت. چون سلمه بمرد گيلويه آنجا را تصرف كرد و كارش به جايى رسيد كه اين سرزمين را به اسم او مى خوانند...»
22 ديار شهر ياران(ج1)
23 ديار شهر ياران(ج2)
24 سايه سيمرع- ناتمام
25 صدو پنجاه مقاله در زمينه ايران شناسي و خليج فارس- ناتمام
26 فرهنگ لارستاني
ويژگي اثر : نخستين و يكى از مهمترين كتاب هاى اقتدارى «فرهنگ لارستانى» بود كه به عنوان نخستين نشريه جداگانه مجله «فرهنگ ايران زمين» با نشان فرهنگ ايران زمين، نقش شير در كتيبه هاى تخت جمشيد زينت يافت و در سال ۱۳۳۴ منتشر شد.
27 كاروان عمر
ويژگي اثر : اين اثر شامل خاطرات سياسي و فرهنگي هفتاد سال عمر اقتداري مي باشد.اقتدارى در كتابى با نام «كاروان عمر» خاطرات سياسى فرهنگى هفتاد سال عمر خود را با قلمى شيوا و با ذكر جزئيات نوشته است. در اين كتاب ضمن آشنايى با جنبه هاى مختلف زندگى او با توجه به سمت هاى مختلفى كه وى در طول عمر خود داشته است و با توجه به فعاليت هاى مختلف فرهنگى و هنرى اش مى توان با اوضاع فرهنگى ايران در دوره معاصر آشنا شد. وى در آغاز اين كتاب مى نويسد: «نوشتن «خاطرات» زندگى، از ديرباز در ايران زمين معمول بوده است. بسيارى از نكته ها و گوشه هاى تاريخ اجتماعى ايران از روى همين «خاطرات نامه ها» به دست ارباب تحقيق رسيده و مسائل مبهم و فرهنگى و وضع زندگى مردمان و كيفيات زندگى مدنى و اجتماعى، از روى اينگونه كتاب ها استخراج شده و مورد بحث و تدقيق جامعه شناسان و مورخين و محققين قرار گرفته است... من در هفتاد سال عمر خود در ايران و خارج از ايران بسيارى از مشكلات را در سر راه زندگى خود يافته ام. بسيارى راحل كرده ام و بسيارى راحل نكرده ام و...»
28 كشته خويش
29 لارستان كهن
30 لارستان كهن و فرهنگ لارستاني
31 زبان لارستانی، به کوشش صادق رحمانی
--------------------------------------------------------------------------------
منابع : خيرانديش، عبدالرسول.«سبك تاريخ نگاري استاد احمد اقتداري،» فارس شناخت. پاييز 1379، صص5-143رياحي، محمد امين، اقتداري محقي آشنا. فارسشناخت، پايير 1379، ص 124قاسمي، كتاب ماه تاريخ و جغرافيا،ص455كمالي سروستاني، كوروش، سخن اول، فارس شناخت. پاييز 1379، ص66ياسيني، قاسم. نقش احمد اقتداري در احياي آثار سديد سلطنه كبابي، فارس شناخت، پاييز1379، ص27

برگرفته از وبلاگ دکتر احمد اقتداری با اندکی تصرف. www.ahmadeghtedari.blogfa.com/

جمعه، آبان ۲۷، ۱۳۹۰

اصطلاحات اچمی-گویش سدهی و خنجی

قسمت اول

- دُت ِ دُمبُل دُسِنـَه/Dote dombol dosena /کلمه ای که برای ترساندن بچه ها بکار میبردن –مثلا میگفتن " وِخَت که دُت دمبل دوسنه اُندِی.

- نه نه خَشَنی/
nana e khashani/ کلمه ای که برای ترساندن بچه ها بکار میبردن(همانند کلمه قبلی).

-دادا مِلاکِه/
dada melake/برای ترساندن بچه ها برای نرفتن سر برکه بکار میرفته"مَچو که دادا مِلاکِه اتخو اَکـَشی"


- کـَرَپ کـُروپِه/karap koroope/کودکان گِل را به حالت توپ در میاوردند و بعد از خشک شدن به دیوار میکوبیدند و از صدای آن لذت میبردند,گِلی که حالت توپ در می آوردند را کرپ کروپه میگفتند

- بـِلـَلـَشک یا بـِلـَشک /
belalash or belashk/ برق زدن یا براق بودن/این کلمه نزدیک بهsplash درانگلیسی میباشد.

- کـَچَک/
kachak/ پا (بیشتر برای حیوانات بکار میرود)

- پـِرسَه /
peresaaخدمتکار زن و هم ریشه با پرستار

- کِدَک / kedak / کمین گاه برای شکار

- اِشپـِتَ /
eshpeta/ پاشیدن مایعات (در کل معادلی در فارسی ندارد).

- کـَشـَه /
kasha/ دره

- اِشکـَت/
eshkat/اشکفت

- اِشکونـَه /
eshkona/ مادهای که برای ساخت تاوه بِرِزو بکار میروند و نزدیک به ساروج میباشد

- کـَچـِر/
kacher/ یا اِشکونَه

- چَدَر /
chadar / ملافه

- نـَوگ /
naogh / نی

- جووروو / juroo/ فصل درو کردن را گویند

- بَل /bal/خاک

- پـِریشک /perishk/ قطرات بزرگ باران را گویند

- نونـَک /noonak / کندوی عسل

- گـُوکرکو/goukerkoo/نوعی سبزی همانند اسفناج که در فصل بهار میروید

- اَوِشنَکه / aveshnake/گیاهی همانند آویشن کوهی که برای دل درد استفاده میشود


کلمات از کرامت الله عسکری
تدوین احسان عسکری/اچمستان

سه‌شنبه، آبان ۲۴، ۱۳۹۰

((چَنگِ دِل))

قطعه‌ای به گویش اوز

غُم اُتَ ،غُصٌّه اُتَ، دُعا بِکُو            دِلُت اُز یادِ خُدا جِدا مَکو 
Ghom ota, ghosa ota, doaa beko        delot oz yade khoda jeda mako 

دِل بِسُوخِه مَحفِلی اُز دِلبَره          نی بِسوخِه، یادِ خاکِستَر مَکو 
Del besokhe mahfeli oz delbare           ney besokhe yade khakestar mako 

با خُدا بَش دِگَه جَنگی مَکُو           آفَتِ غِیبَت گَهی جاری مَکو 
Ba khoda bash dega jangi mako               aafate ghaibat gahi jaari mako 

ذِکر حَقُّ نامِ حق مُشکِل گُشا          روزِ خوت بی یاد اُز دِلبَر مَکُو 
Zekre haq name haq moshkel gosha          rooze khot bi yad oz delbar mako 

بُغضُ کِینَه اُز خُو دَر بِکو         مَستی و پَستی دَرین هَستی مَکو 
Boghze kina oz kho dar beko                       masti o pasti dar ien hasti mako

عَینِ سَنگِش، چَنگ دِل بِزُو           دَر حُضُور حَقّ هِیچ ظُلمی مَکو 
Eine sangesh , change del bezo           dar hozoore haq hich zolmi mako 

هَمچو نِی دِل خالی مَکو          با زَبُونَت مَردُم آزاری مَکو 
Hamcho ney del khali mako               ba zaboonot mardom azaru mako         

یادالله بر لَبُت بِه روز و شُو          سَختگیری بَر یـَتیمی هُم مَکو 
Yade allah bar labot be rooz o shou          sakhtgiri bar yatimi hom mako 



از محمد یوسف اشگرف اوزی
تدوین احسان عسکری

یکشنبه، آبان ۲۲، ۱۳۹۰

چرا اچمی را پاس بداریم؟

همراه با پیشرفت جهان امروز و خوشبختانه جا نماندن قوم و اقلیم اچم از دنیای علم و تکنولوژی به دغدغه ای فکری می پردازم که مطمئنا شما هم به آن اندیشیده اید...
دغدغه ای به نام زبان مادری
با بیان چند سوال به بیان اهمیت موضوع آموزش زبان مادری به فرزندانمان می پردازم.
• چرا در همه ی دنیا و موزه های پر زرق و برق به دنبال نگهداری آثار به جای مانده از پیشینیان هستند؟
• چرا گروه های حرفه ای ویژه ای مامور کاوش در متون کتیبه های باستانی هستند؟
• چرا فرهنگستانهای زبان و ادب در کوشش برای پویایی زبان های مربوط به خود هستند؟
ما چه کرده ایم؟


آیا زبان مادری ما یادگار گذشتگان و نیاکان ما نیست ؟ آیا نباید تلاشمان در راه نگهداری آن باشد ؟
سوال اینجاست که هم اکنون چند درصد از مردم اقلیم اچم از هر کجایش که باشند به زبان اچمی سخن می گویند ؟ 10درصد ؟ 20 درصد ؟ 30 درصد و 100درصدیا کمتر ؟ دلیل این امر چیست ؟ دلیل اینکه زبان فارسی تهرانی یا بر حسب مکان سکونت عربی یا انگلیسی جایگزین گفتار اچمی شده چه می باشد ؟ مگر بیشتر ما اچمی ها بر این باور نیستیم که روزی پدر بزرگ ، مادر بزرگ و ... ما زبانشان زبان اچمی بوده است و بس ؟ پس چرا روزگار اینگونه پیش می رود ؟ چه دلیلی دارد که افراد به اصطلاح تحصیل کرده و فرهیخته ای که خودشان به اچمی سخن میگویند ، اکنون به فرزندان دلبندشان از همان بدو زبان آموزی فارسی و عربی و انگلیسی و.. یاد می دهند و از آموختن زبان اچمی باز می دارند و متاسفانه سخن گفتن به اچمی را "بی کلاسی" می دانند ؟ و یا حس میکنند مبادا کودکان انان در سخن راندن به زبان فارسی لهجه اچمی داشته باشند...
راستی کلاس چیست؟ از یاد بردن هویتمان؟  چرا هویت خود را با از یاد بردن زبانمان فراموش کنیم ؟ چرا آگاهانه یا ناآگاهانه تیشه بر ریشه زبانمان که از محدود ویژگیهای بر جا مانده تمدن کهنمان است می زنیم؟ براستی دلیل فراموشی تدریجی زبان مادریمان چیست ؟؟؟


• آیا دلیل آن فقط این است که ما مانند قومهای دیگر شبکه ای تلویزیونی یا رادیویی به زبان اچمی نداریم؟
• آیا دلیل آن تالیف و انتشار ضعیف کتب اچمی است ؟
• آیا دلیل آن عدم برگزاری همایش ها و کنفرانس های اچمی است ؟
کردها،لرها، تبری ها(طبری ها)،ترکها و... را نظر بگیرید .


• ببینید که نسبت به لباس و پوشش و زبانشان چه تعصب به جایی دارند .
• ببینید که برای خود شبکه های ماهواره ای دارند که تمام برنامه های آن به زبان خودشان است .
• ببینید که در دانشگاه ها و محافل گروهی به قومی بودن و زبان و لهجه اشان در تکلم فارسی هم افتخار کرده و به خود می بالند .
….....................… آیا بهتر نیست ما هم به خود آییم و کمی به فکر پاس داشت زبان مادریمان باشیم



*ماه لی لی بستکی

جمعه، آبان ۲۰، ۱۳۹۰

کَلیَه سُرِ kalya sore

 طرز تهیه کـَلیـَه سُرِ:


مواد مورد نیاز:


- مَهـِن مُتِ ، اَشُنَه یا حَشینـَه (درگویشهای مختلف)
- پیاز  
- نمک
- فلفل سیاه  
- زیره
- زرد چوبه


طریقه ساخت:


ابتدا  سر و شکم ماهی ها را برای اینکه کَلیه سُرِ بد مزه نشود جدا کرده و شسته سپس در ظرفی  سر دار ریخته، آب به آن اضافه میکنیم و مدت 2 الی 3 روز در آفتاب قرار میدهیم .....سپس آنرا بوسیله مخلوط کن برقی یا هنگام ریختن در صافی با دست نرم کرده و از صافی میگذرانیم تا شیره آن گرفته شود.(همانند تصاویر).


لازم به ذکر است که تفاله بجای مانده از ماهی کودی بسیارمفید برای کشاورزی است.


پوست پیازها را میگیریم و برای عدم سوزش چشم میتوان آنرا مدتی در آب قرار داد ،سپس پیازها را بصورت نگینی درآورده، ادویه ها را به آن اضاف میکنیم و مدت تقریبا 30 دقیقه در آفتاب قرار میدهیم.....


حال مخلوط پیاز را در شیشه یا ظرف پلاستیکی ریخته سپس آب ماهی را به آن اضاف میکنیم، در آنرا میبندیم...

به مدت دو روز در آفتاب قرار میدهیم و بطور منظم هر 3 یا 4 ساعت مخلوط  را هم میزنیم....برای اینکه بدانیم کـَلیَه سُرِ خوب افتاده یا نه باید بعد از دو روز ظرف را نگاه کنیم اگر پیازها تهنشین شده خوب افتاده و مزه خوبی دارد و اگر تهنشین نشده نه اینکه بد باشد آنقدرخوب نیافتاده.....
از روز سوم به بعد در یخچال نگهداری میکنیم.
البته در قدیم بعلت نبود یخچال کـَلیَه سُرِ را در ظرفی مخصوص بنام دُسِنَه dosena (خمره ای سفالی و کوچک با ظرفیت حداکثر 2 یا 3 لیتر)ریخته و در محل خنکی نگهداری میکردند.


این غذا واکسن گواتر، با تخم مرغ و نانهای محلی جنوب و همچنین برای خوشمزه تر شدن ،روغن حیوانی یا کره را داغ کرده و روی کـَلیَه سُرِ که در کاسه ریخته شده میریزند و صرف میشود.


نوش جان...


برای دیدن تصاویر به خواندن مطالب دیگر بروید...

چهارشنبه، آبان ۱۸، ۱۳۹۰

یادآوری

دگرگون شدن شرایط زندگی و در پی آن تغییر شکل کسب رزق و روزی از جمله عواملی است که موجب زدوده شدن یادها از خاطرها و پیوستنشان به خاطره هایی از دیرگاه می شود...متاسفانه نابودی خرده فرهنگها و یا تغییرات ناگهانی  رنگ و روی آنان در وجهه های مختلف زندگی بیشتر از این روست..
اگر اندکی چشم باز کنیم ،می بینیم که اقلیم اچم در سالیانی نه چندان دور اقتصادش وابسته به کشاورزی و دامپروری بوده است...اما اکنون با توجه به نافرجامی این دو راه معیشت شاهد نابودی بسیاری از اصطلاحات این دو پیشه و جایگزینی کلمات فارسی معیار هستیم..مطمئنم همگی ما بر این باور هستیم که حداقل حفظ متل ها.ضرب المثل ها .چیستانها و حتا حفظ نام اسباب و وسایل مربوط می تواند غنای فرهنگی و زبانی ما را نشان دهد...فقط به این چند مورد توجه کنید و خودتان قضاوت نمایید:


-وَ نَکَرِدو جیرِن نابیت:va nakaredo jiren nabit..با نکاشتن نمی توان برداشت کرد...

-وَگَـَه شه باد آده تا پسین دستُت بِگریت.va gah sha bad ad eta pasin dastot begerit...


-تا اسپ نزنش دَست اس نابیسیتta asop nazenesh daste as nabisid......
,و........

کاش بشود  به امید تلاشی بیشتر دست یاری به یکدیگر دهیم و از نابودی بیش از این زبانمان پیشگیری نماییم...

یکشنبه، آبان ۱۵، ۱۳۹۰

آغازی دیگر

ضمن تبریک  عید سعید قربان ، امروز اچمستان دری دیگر برای ما می گشاید که امیدواریم با همراهی هم بتوانیم برای سرزمین اجدادی خود قدمی برداشته، برای حفظ این آثار و زبان و فرهنگ سرزمین اچم تلاشی بیش از پیش به کار گیریم.

هدف اصلی اچمستان همانطور که در فیسبوک نیز اعلام کرده ایم ایجاد همدلی ، همبستگی و زنده نگاه داشتن این فرهنگ اجدادی و تبادل نظر و به اشتراک گذاشتن هرگونه مطلب یا موضوعی که مرتبط با اقلیم اچم باشد است.

از دوستان تقاضا داریم ما را در این راه با نکته نظرات و مطالب و هرگونه موضوعی که مرتبط با فرهنگ و اقلیم اچم باشد یاری نموده و از طریق ایمیل 
(achomestan@hotmail.com)با ما در ارتباط باشند.
قابل به ذکر است، اچمستان قابلیت نمایش از طریق همراه(موبایل) برای سهولت مخاطبین را نیر داراست.


*ضمنا جا دارد در این مقطع از دوستانی که همیشه یار و همدم اچمستان در دنیای فیس بوک بوده اند سپاسگزاری و قدردانی نماییم، آقایان دکتر قدرت الله نورسته(دکتر خنجی) ، محمد بارکار و سرکار خانم ماه لی لی بستکی که همیشه اچمستان مدیون ایشان میباشد وامید داریم که در ادامه راه نیز ما را همراه باشند...

و در سرآغاز...
آوای دلنشین دکتر خنجی عزیز گرمای دوباره در رگ و پیمان جاری می سازد...
و شعری که برکت کـُنار سده را بر سرمان می گسترد....

دکتر خنجی-آلبوم اچم-اچم

01 Achom-دکتر خنجی-آلبوم اچم by ehsanaskari



اچم

اگه هر رز چش مو تی چشیی تو نفتی محض اسمت دل مو پشپا واپی و بفتی
اگه فکر کردا که عشق ما بی فایده ی یا که خونی عشق ما بلپخ و بی شالده ی

اچم اچم لو ا که اکنم
اچم اچم لو ا که اکنم

ور محلی دل مو خرشتنی سگیشه فتنه از آسموندی بریسی پشت شیشه
حاله که میچده یاراز محله ی دل تو بی نصیب میبده موازعشق مشکل تو

اچم اچم لو ا که اکنم
اچم اچم لو ا که اکنم

ادنم بین ما قول و قراری نهد دلم خوارتوبو و راه فراری نهد
ادنم که یاد تو از دلم تاک آیبه اسم تو تا ابد از دل مو پاک آیبه

اچم اچم لو ا که اکنم
اچم اچم لو ا که اکنم

فکر مکه حشکادبه دریاین چش مو تا قیومت وادمری شعله تش گش مو
مو چدام که یاد تواز دلم تاک آکنم اسم تو از صفحه ی اول دل پاک آکنم

اچم اچم لو ا که اکنم
اچم اچم لو ا که اکنم
اچم اچم لو ا که اکنم
اچم اچم لو ا که اکنم


*متن برگرفته از وب سایت گلستان

کُنارِ سده


کُنار سده هـُد و سایه ای اُش هـُد           بِه تاوِستو گـَله گـوُو جاگـَهی اُش هـُد
konare sedeh hod o sayaee osh hod                                be tavestoo gala gow jagahi osh hod 

کُناری بَس گـُت هـُد با  سایَی خـَش         چَپ ودورُش شو کِشت مردم همه بَش
konari bas got hod ba sayaee khash                                            chap o dourosh shokesht mardom hama bash   

اِسه مال وحَشرهـُد یَک پَناگاه            بِه تقدیرو قَضا شوُزَه بِه ناگاه
ese malo hasher hod yak panagah                                    be taqdir o qaza shoza be nagah 

نِوامود آن کُنار و سایَهِ خَش            ولی آمود اِسمِ بی درختـُش
nevamood on konar o sayae khash                               vali aamood esme bi derakhtosh 

بِه جایِ سایه اُش اَفتُو جـِنگی              زمینِ داغ وگَرم وگوُوِ لَـَنگی
be jaye sayaosh aftow e jengi                             zemen dagh o garm o gow langi 

کُنار اُش هـُد هزاران سال عُمری         که پَهنای کُندَ ش هـُد چهار مترو اَندی
konar osh hod hezaran sal omri                                                  ke pahnae kondash hot char metr o andi 

شاخ و بالـُش سر در فَلک هُد          به اندازه سِپاهی سایه اُش هُد
shakho balosh sar dar falak hod                      be andazae sepahi saya osh hod 

هراندازه که تَعریفـُش شُوکِردِه          دِگه هَم کُم شـُوگـُتهِ و کـُم شُو کِردِه
har andaza ke taarifosh shokerde                                   dega ham kom sho gote o kom shokerde 

مِثالـُش ضرب المثل زمان ِ             کُنارِ سده وِردِ هَر زبان ِ
mesalosh zarbolmasale zamane                            konare sede verde haz zabane 

که سایه زُلالش درفصل گرما             پَنـَهِ بادی هُد درفصلِ سرما
ke sayae zolalosh dar fasle garma                            panahe badi hod dar fasle sarma 

زِ هـَر باد و بلایِ روزگاران          قَدُّش گَـَه خَم نِبُو از ظـُلمِ دوران
ze har bad o balae roozegar                                        qadosh gah kham nebu az zolme douran 

اَگـَر چ ِ بَلا اُ مُعضلات هُد           وَلی دائم سر افراز اُ پایدار هُد 
Agar che bala o moozalat hod                                  vali daem sar afraz o payedar hod 

کُنار گـَرچه شُوزَه ازبیخ واَز بُن              شُدِر اَوُردِه لِشَش از تَهِ کُن
konar garche shoza az bikh o bon                          shoder aaorde leshash az tahe kon 

دِگه باز هم به موقع گـُوویا جمع              اَتـُندِت گِرد اَدَ بُدِت دور هَم جَمع
dega baz be mouqe gowya jam                                         atondet gerd adabodet doure ham jaam 

به جا گـَهِ کُنار سالِیَِ سال             تِک تاوِستـُو وُ گَرما وُ سرما 
Be jagahe konar saliai sal                                        tek tavestu o garma o sarma 

تِکِه سایَش اَبُدِت جمع یَک جا               هَمَه آدُم وحیوان جُملَه هَمراه
teke sayash abodet jam yak ja                                hama adom o heivan jomla hamrah 

وَ مِهراُ سایه اُش دَر دِلِ حیوان              اثر اُش هُد که هَرکس اَبو حِیران 
Va mehr o sayaosh dar dele heyvan                                asar osh hod ke harkas abu heyran 



شعر از محمد بیاد به کوشش عبدالله حسین صحراگرد
تدوین :احسان عسکری